Το Ουζμπεκιστάν θα φιλοξενήσει τη μεγαλύτερη συγκέντρωση της παγκόσμιας διαστημικής βιομηχανίας το 2028, καθώς επιδιώκει να ενισχύσει τις φιλοδοξίες του στον τομέα του διαστήματος
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ
Η πόλη Σαμαρκάνδη του Ουζμπεκιστάν, που ήταν κάποτε το σπίτι του κυβερνήτη και αστρονόμου Μιρζό Ουλουγκμπέκ και του θρυλικού του αστεροσκοπείου — ένας φάρος επιστήμης στον 15ο αιώνα — είναι έτοιμη να ανακτήσει τη θέση της ανάμεσα στα αστέρια.
Το 2028, η πόλη του Δρόμου του Μεταξιού θα φιλοξενήσει το Διεθνές Αστροναυτικό Συνέδριο (IAC), τη μεγαλύτερη συνάντηση της διαστημικής βιομηχανίας στον κόσμο. Αυτό αντικατοπτρίζει τον στόχο του Ουζμπεκιστάν να γίνει ένας σημαντικός παίκτης στη σύγχρονη «διαστημική εποχή».
Οι διαστημικές φιλοδοξίες του Ουζμπεκιστάν έχουν επιταχυνθεί από την ίδρυση της Υπηρεσίας Uzbekcosmos το 2019. Η υπηρεσία αναδιαμορφώνει τον τρόπο με τον οποίο το έθνος χρησιμοποιεί τις διαστημικές τεχνολογίες για τη διακυβέρνηση, το περιβάλλον και την ανάπτυξη.
«Στις αρχές του 2025, το Ουζμπεκιστάν έγινε μία από τις λίγες χώρες στον κόσμο που καθιστούν υποχρεωτική τη χρήση δεδομένων τηλεπισκόπησης από το νόμο», δήλωσε ο Μουχιντίν Ιμπραγκίμοφ, αναπληρωτής διευθυντής της Uzbekcosmos. «Αυτό εξασφαλίζει ότι οι πληροφορίες από δορυφόρους ενσωματώνονται επίσημα στις διαδικασίες σχεδιασμού και λήψης αποφάσεων».
Μέσω οπτικών και ραντάρ δορυφορικών εικόνων, η υπηρεσία παρακολουθεί τη χρήση γης, τους υδάτινους πόρους, τη γεωργική δραστηριότητα και την αστική επέκταση — ακόμη και ανιχνεύοντας παράνομη αποψίλωση ή μη εξουσιοδοτημένη κατασκευή. Αυτοματοποιημένα συστήματα συγκρίνουν αυτά τα δεδομένα με τις εθνικές βάσεις δεδομένων, ενεργοποιώντας ειδοποιήσεις στα αρμόδια υπουργεία για γρήγορη δράση.
«Εφαρμόζουμε επίσης παρακολούθηση με ραντάρ για να εξασφαλίσουμε την ασφάλεια των υποδομών», πρόσθεσε ο Ιμπραγκίμοφ. «Αναλύοντας τα σήματα ραντάρ, μπορούμε να ανιχνεύσουμε μετατοπίσεις εδάφους ή δομών έως και λίγα χιλιοστά — κρίσιμη για την παρακολούθηση φραγμάτων, ταμιευτήρων και βιομηχανικών εγκαταστάσεων πριν οι κίνδυνοι μετατραπούν σε καταστροφές».
Καθ' όλη τη διάρκεια του 2024, η Uzbekcosmos επέκτεινε την κλίμακα και την ακρίβεια της εθνικής διαστημικής παρακολούθησης. Χρησιμοποιώντας δορυφορικές εικόνες υψηλής ανάλυσης και γεωπληροφορικές τεχνολογίες, η υπηρεσία εξέτασε βασικούς τομείς όπως η οικολογία, η γεωλογία, η γεωργία και η δασοκομία, εντοπίζοντας περισσότερες από 100.000 πιθανές ανωμαλίες σε όλη τη χώρα.
Αυτή η παρακολούθηση με βάση τα δεδομένα επιτρέπει στις αρχές να αντιμετωπίζουν την κακή χρήση γης, να ενισχύουν την περιβαλλοντική εποπτεία και να προωθούν τη βιώσιμη διαχείριση των πόρων.
Παράλληλα με τις τεχνικές προόδους, το Ουζμπεκιστάν ενοποίησε το νομικό και θεσμικό πλαίσιο για την ανάπτυξη του διαστήματος. Νέοι νόμοι και κυβερνητικά διατάγματα θεσπίστηκαν για τη ρύθμιση των εθνικών διαστημικών δραστηριοτήτων, την εισαγωγή συστημάτων ραντάρ για τη σεισμική σταθερότητα των ταμιευτήρων και την καθοδήγηση της ενσωμάτωσης των αεροδιαστημικών τεχνολογιών στους βασικούς οικονομικούς τομείς.
Τα επόμενα τρία χρόνια, το Ουζμπεκιστάν σχεδιάζει να επεκτείνει την διαστημική εκπαίδευση και την ευαισθητοποίηση του κοινού, να ενθαρρύνει τα πανεπιστήμια, τα υπουργεία και τις ιδιωτικές εταιρείες να συμμετάσχουν σε διαστημικά έργα και να εμπνεύσει τους νέους Ουζμπέκους να ακολουθήσουν την επιστήμη, την τεχνολογία και την καινοτομία.
Η Uzbekcosmos εμβάθυνε επίσης τη διεθνή συνεργασία μέσω εταιρικών σχέσεων και μνημονίων με ιδρύματα στην Κίνα, την Ιαπωνία, την Τουρκία, το Αζερμπαϊτζάν και άλλες χώρες, ενώ προωθούσε την εκπαίδευση και την καινοτομία εγχωρίως. Προγράμματα όπως η Παγκόσμια Εβδομάδα Διαστήματος, η Πρόκληση Διαστημικών Εφαρμογών της NASA και φοιτητικά δορυφορικά έργα αποσκοπούσαν στην ενίσχυση της συμμετοχής των νέων.
Η προσέγγιση του Ουζμπεκιστάν αντικατοπτρίζει μια ευρύτερη τάση χωρών που ιστορικά υστερούσαν στο διάστημα, να κάνουν τώρα την είσοδό τους στη διεθνή σκηνή. Η Αντζελίνα Μπεκάσοβα, ανώτερη εμπειρογνώμονας πολιτικής διαστήματος και καινοτομίας στο Υπουργείο Οικονομικών της Λετονίας, τόνισε το αυξανόμενο δυναμικό συνεργασίας μεταξύ Ευρώπης και Κεντρικής Ασίας.
«Το διάστημα ήταν πάντα διεθνές», σημείωσε η Μπεκάσοβα. «Χώρες όπως το Ουζμπεκιστάν δεν είναι πλέον μόνο πελάτες τεχνολογίας, αλλά συνδημιουργοί λύσεων — κατασκευάζοντας συστήματα παρατήρησης της Γης και αναπτύσσοντας επίγειους τομείς. Αυτό το κοινό όραμα καθιστά τη συνεργασία μεταξύ Ευρώπης και Κεντρικής Ασίας τόσο αποδοτική όσο και αμοιβαία επωφελή».
Η Σαμαρκάνδη επιλέχθηκε να φιλοξενήσει το IAC 2028
Απέναντι σε ισχυρό ανταγωνισμό από την Κίνα, την Ινδία και το Μπαχρέιν, η Σαμαρκάνδη επιλέχθηκε επίσημα να φιλοξενήσει το Διεθνές Αστροναυτικό Συνέδριο το 2028, καθιστώντας την την πρώτη πόλη της Κεντρικής Ασίας που θα διοργανώσει αυτήν την παγκόσμια εκδήλωση. Η απόφαση ανακοινώθηκε κατά τη διάρκεια του IAC 2025 στο Σίδνεϊ της Αυστραλίας.
Στην πρότασή του, το Ουζμπεκιστάν πρότεινε τη μετατροπή του Συμπλέγματος του Δρόμου του Μεταξιού σε μια ζωντανή «Διαστημική Πόλη», όπου οι συμμετέχοντες δεν θα παρακολουθούν απλώς συνεδρίες αλλά θα ζουν και θα αλληλεπιδρούν σε ένα συναρπαστικό επιστημονικό περιβάλλον.
«Η ιδέα μας ήταν να συγχωνεύσουμε την επιστήμη με τον πολιτισμό — να κάνουμε το συνέδριο μια εμπειρία, όχι απλώς μια διάσκεψη», εξήγησε ο Ιμπραγκίμοφ, που ηγήθηκε της αποστολής του Ουζμπεκιστάν στο Σίδνεϊ. «Η ιδέα της ‘Διαστημικής Πόλης’ στη Σαμαρκάνδη έλαβε τεράστιο ενθουσιασμό».
Το IAC 2028 αναμένεται να προσελκύσει περισσότερους από 10.000 συμμετέχοντες, συμπεριλαμβανομένων μεγάλων διαστημικών οργανισμών όπως — NASA, ESA, JAXA, ISRO και Roscosmos, καθώς και ηγέτες του ιδιωτικού τομέα όπως Axiom Space, Planet, Maxar, Starlink και OneWeb. Το συνέδριο στο Σίδνεϊ το 2025 απέφερε περίπου 26 εκατομμύρια ευρώ για την τοπική οικονομία· οι ειδικοί προβλέπουν παρόμοια ή μεγαλύτερα οφέλη για το Ουζμπεκιστάν.
Η επιλογή της Σαμαρκάνδης έχει βαθύ συμβολικό νόημα για το Ουζμπεκιστάν. Σχεδόν έξι αιώνες πριν, ο αστρονόμος και κυβερνήτης Μιρζό Ουλουγκμπέκ μετέτρεψε την πόλη σε κέντρο γνώσης με το αστεροσκοπείο και τη μαντράσα του. Σήμερα, οι διοργανωτές της εκδήλωσης λένε ότι η κληρονομιά αυτή αναβιώνει σε κοσμική κλίμακα.
«Πριν από έξι αιώνες, ο Ουλουγκμπέκ έχτισε ένα αστεροσκοπείο που έκανε τη Σαμαρκάνδη παγκόσμιο κέντρο επιστήμης», έγραψε στα κοινωνικά δίκτυα ο Σερχζόντ Σερχμάτοφ, υπουργός ψηφιακών τεχνολογιών του Ουζμπεκιστάν. «Το 2028, η μεγαλύτερη διαστημική εκδήλωση του κόσμου θα πραγματοποιηθεί εδώ», πρόσθεσε, λέγοντας ότι θα χρησιμεύσει ως «το θεμέλιο της Τρίτης Αναγέννησης».