Οι εταιρείες επενδύουν περισσότερο από ποτέ σε προγράμματα ευεξίας, ωστόσο η ψυχική υγεία των εργαζομένων φαίνεται να επιδεινώνεται διαρκώς.
Το σύγχρονο εργασιακό περιβάλλον εξαντλεί τους εργαζομένους σε όλη την Ευρώπη και κανείς δεν ξέρει ακριβώς τι να κάνει γι’ αυτό.
Σχεδόν οι μισοί εργαζόμενοι σε 30 χώρες δηλώνουν ότι έχουν υπερβολικό φόρτο εργασίας, το 34% αισθάνεται ότι η δουλειά του δεν αναγνωρίζεται και το 16% λέει ότι αντιμετωπίζει βία ή λεκτική παρενόχληση στον χώρο εργασίας, σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύτηκε νωρίτερα φέτος από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία.
Παρά το κύμα εταιρικού ενδιαφέροντος για την ευημερία, οι πιέσεις δεν δείχνουν να υποχωρούν. Νωρίτερα φέτος, ερευνητές στην Αυστραλία εντόπισαν ένα «κυρίαρχο παράδοξο»:Οι χώρες και οι εταιρείες επενδύουν όσο ποτέ άλλοτε στην ψυχική ευημερία, αλλά η ψυχική υγεία των εργαζομένων φαίνεται να επιδεινώνεται.
«Ιδίως μετά την πανδημία, είδαμε μια έκρηξη ανθρώπων με προβλήματα ψυχικής υγείας, ιδίως εκείνων που προκαλούνται από ή συνδέονται με την εργασία, συμπεριλαμβανομένης της επαγγελματικής εξουθένωσης», δήλωσε στο Euronews Health η Sonia Nawrocka από το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Συνδικάτων (ETUI).
Οι εταιρείες στην Ευρώπη δαπάνησαν περίπου 19,6 δισ. δολάρια (16,9 δισ. ευρώ) NB το 2023 για πρωτοβουλίες ευεξίας στον χώρο εργασίας, που κυμαίνονται από προγράμματα ενσυνειδητότητας και διαχείρισης στρες έως ατομική καθοδήγηση ψυχικής υγείας, και σήμερα περίπου το 29% των Ευρωπαίων εργαζομένων έχει πρόσβαση σε αυτά.
Ωστόσο, η έρευνα δείχνει ότι αυτά τα προγράμματα συχνά δεν αντιμετωπίζουν τα δομικά ζητήματα που είναι γνωστά ως ψυχοκοινωνικοί κίνδυνοι: εργασιακή καταπόνηση, πολλές ώρες εργασίας, εργασιακή ανασφάλεια, έλλειψη αναγνώρισης και εκφοβισμός, για να μην αναφέρουμε τις ευρύτερες οικονομικές και τεχνολογικές αλλαγές που αναδιαμορφώνουν την ίδια την εργασία.
«Το ζήτημα αυτό δεν είναι σε καμία περίπτωση ‘ορίστε ένα μάθημα γιόγκα, τακτοποιηθείτε μόνοι σας’», δήλωσε η Manal Azzi, ανώτερη ειδικός για την ασφάλεια και την υγεία στην εργασία στη Διεθνή Οργάνωση Εργασίας (ILO).
Οι ειδικοί λένε ότι η ευημερία των εργαζομένων πρέπει να είναι ένας μακροπρόθεσμος, ολιστικός στόχος, και όχι ένα αποσπασματικό πρόγραμμα που σχεδιάζεται από το τμήμα ανθρώπινου δυναμικού (HR) μιας εταιρείας ή υπαγορεύεται από τις προσωπικές απόψεις ενός στελέχους.
«Νομίζω ότι αυτό λείπει πραγματικά από τον χώρο εργασίας αυτή τη στιγμή· όλα είναι υπερβολικά απλοϊκά, υπερβολικά μηχανιστικά και δεν βλέπουμε αποτελέσματα», είπε στο Euronews Health η Jolanta Burke, ερευνήτρια της θετικής ψυχολογίας και αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Royal College of Surgeons in Ireland (RCSI).
Πώς να ελαφρυνθεί το ψυχικό φορτίο
Στο μεταξύ, η Azzi είπε ότι η προσέγγιση μιας εταιρείας σε θέματα προσλήψεων, προαγωγών, αξιολογήσεων απόδοσης, στυλ διοίκησης, επικοινωνίας και πόρων διαμορφώνει την εμπειρία των εργαζομένων και προσφέρει ευκαιρίες για τη δημιουργία πιο υγιών από ψυχικής άποψης χώρων εργασίας.
Σύμφωνα με έκθεση της εταιρείας ψηφιακής υγείας TELUS Health, οι μάνατζερ που ηγούνται ψυχικά υγιών και παραγωγικών ομάδων τείνουν να έχουν πέντε κοινά χαρακτηριστικά: γνήσιο ενδιαφέρον για την ευημερία του προσωπικού, ομαδικό προσανατολισμό που αποφεύγει τον ανθυγιεινό ανταγωνισμό, συμπερίληψη, αποφασιστικότητα και ικανότητα να καλλιεργούν αίσθηση σκοπού πέρα από τις καθημερινές εργασίες.
Κάποιες επιχειρήσεις δοκιμάζουν ευρύτερες μεταρρυθμίσεις. Εταιρείες στο Ηνωμένο Βασίλειο, τη Γερμανία, την Ιρλανδία και την Ισλανδία έχουν πειραματιστεί με τετραήμερη εργάσιμη εβδομάδα, με τις πρώτες μελέτες να δείχνουν ότι μπορεί να συμβάλει στη μείωση του κινδύνου εξουθένωσης και στη βελτίωση της συνολικής υγείας.
Ωστόσο, σύμφωνα με την Azzi, πολλοί εργοδότες εξακολουθούν να διστάζουν να αντιμετωπίσουν τους ψυχοκοινωνικούς κινδύνους στον χώρο εργασίας.
«Όντως αντιμετωπίζουμε αυτή την αντίσταση από τους εργοδότες να αναλάβουν αυτή τη μεγάλη ευθύνη… και επίσης τον προϋπολογισμό που μπορεί να απαιτεί», είπε η Azzi. «Υπάρχει επίσης έλλειψη κατανόησης και επίγνωσης του τι ακριβώς συζητάμε.»
Εκεί είναι που η Nawrocka θα ήθελε να δει να παρεμβαίνουν οι δημόσιες πολιτικές. Η Σουηδία, για παράδειγμα, διαθέτει κανονισμούς για τον εκφοβισμό στον χώρο εργασίας και τους ανθυγιεινούς φόρτους εργασίας, ενώ η Γαλλία, το Βέλγιο και η Πορτογαλία έχουν θεσπίσει δικαίωμα αποσύνδεσης ή δικαίωμα ανάπαυσης εκτός ωραρίου.
Ωστόσο, καμία χώρα δεν έχει λύσει πραγματικά το παζλ της ψυχικής υγείας στον χώρο εργασίας, αφού ακόμη και ευρωπαϊκές χώρες που φημίζονται για την καλή ισορροπία επαγγελματικής και προσωπικής ζωής καταγράφουν υψηλά ποσοστά προβλημάτων ψυχικής υγείας.
Το διακύβευμα είναι μεγάλο. Η κατάθλιψη και τα καρδιαγγειακά προβλήματα που προκαλούνται από το εργασιακό στρες κοστίζουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση πάνω από 100 δισ. ευρώ τον χρόνο, με τους εργοδότες να επωμίζονται πάνω από το 80% αυτού του κόστους, σύμφωνα με μελέτη του ETUI.
«Όταν εκδηλωθεί έντονο άγχος ή κατάθλιψη, μερικές φορές είναι αργά για να γυρίσουμε πίσω. Οι άνθρωποι παραιτούνται… γι’ αυτό θέλουμε να εστιάσουμε στην πρόληψη», είπε η Azzi.
«Υπάρχουν μεγάλα κίνητρα για τους εργοδότες να αναλάβουν δράση, γιατί αρχίζει να τους κοστίζει.»