Η πρόεδρος της ΕΕ έστειλε επιστολή στα κράτη - μέλη με την οποία ζητεί ταχεία συμφωνία για τον τρόπο χρηματοδότησης της τεράστιας τρύπας του προϋπολογισμού της Ουκρανίας ύψους 135 δισεκατομμυρίων ευρώ για το επόμενο έτος και το 2027
Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν κάλεσε τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης να συμφωνήσουν μέχρι τον Δεκέμβριο σε ένα σχέδιο για την κάλυψη των στρατιωτικών και οικονομικών αναγκών της Ουκρανίας για τα επόμενα δύο χρόνια, οι οποίες υπολογίζονται στο ιλιγγιώδες ποσό των 135,7 δισεκατομμυρίων ευρώ, σύμφωνα με επιστολή που εστάλη τη Δευτέρα και είδε το Euronews.
"Θα είναι τώρα βασικό να επιτευχθεί γρήγορα μια σαφής δέσμευση για το πώς θα διασφαλιστεί ότι η απαραίτητη χρηματοδότηση για την Ουκρανία θα συμφωνηθεί στην επόμενη σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου τον Δεκέμβριο", έγραψε η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στους 27 ηγέτες.
"Είναι σαφές ότι δεν υπάρχουν εύκολες επιλογές", πρόσθεσε στην επιστολή της.
"Η Ευρώπη δεν μπορεί να αντέξει την παράλυση, είτε με δισταγμό είτε με την αναζήτηση τέλειων ή απλών λύσεων που δεν υπάρχουν".
Στο έγγραφο, η φον ντερ Λάιεν υπογραμμίζει το "ιδιαίτερα οξύ" μέγεθος της χρηματοδότησης που θα χρειαστεί η Ουκρανία το 2026 και το 2027: 83,4 δισ. ευρώ για τη χρηματοδότηση του ουκρανικού στρατού και 52,3 δισ. ευρώ για τη σταθεροποίηση της οικονομίας και την αντιμετώπιση του δημοσιονομικού ελλείμματος.
Η εκτίμησή της βασίζεται σε εκτιμήσεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) και των αρχών του Κιέβου και βασίζεται στην υπόθεση ότι ο πόλεμος πλήρους κλίμακας της Ρωσίας θα τερματιστεί στα τέλη του 2026, αν και αυτό δεν είναι καθόλου βέβαιο. Η κατάπαυση του πυρός, που θεωρείται προϋπόθεση για μια ειρηνευτική συμφωνία, παραμένει άπιαστη.
Η επιστολή περιγράφει λεπτομερώς τις τρεις κύριες επιλογές για την υποστήριξη της Ουκρανίας.
-Εθελοντικές διμερείς συνεισφορές από τα κράτη - μέλη. Η βοήθεια θα εκταμιευθεί ως μη επιστρεπτέα επιχορήγηση και θα λογιστικοποιηθεί στον εθνικό προϋπολογισμό ενός κράτους μέλους, συμπεριλαμβανομένων τυχόν σχετικών πληρωμών τόκων. Η φον ντερ Λάιεν δήλωσε ότι οι συνεισφορές θα πρέπει να ανέρχονται σε «τουλάχιστον» 90 δισεκατομμύρια ευρώ για τα επόμενα δύο χρόνια.
-Κοινό χρέος σε επίπεδο ΕΕ. Τα κράτη - μέλη θα πρέπει να παρέχουν νομικά δεσμευτικές, άνευ όρων και αμετάκλητες εγγυήσεις για δανεισμό, με βάση το μέγεθός τους, και να το αποπληρώσουν. Εάν ένα κράτος - μέλος αποφασίσει να εξαιρεθεί και να αρνηθεί να συνεισφέρει, τα υπόλοιπα θα πρέπει να αυξήσουν το μερίδιό τους. Η Επιτροπή σημειώνει επίσης ότι αυτή η επιλογή θα περιλαμβάνει πληρωμές τόκων κατά τη διάρκεια μιας «εξαιρετικά πολυάσχολης περιόδου» για την άντληση νέων μετρητών στις αγορές.
-Δάνειο επανορθώσεων που θα βασίζεται στα ακινητοποιημένα περιουσιακά στοιχεία της Ρωσίας. Το Κίεβο θα κληθεί να αποπληρώσει το δάνειο μόνο αφού η Μόσχα συμφωνήσει να αποζημιώσει για τις ζημιές. Η αξία του δανείου θα μπορούσε να ανέλθει σε 140 δισεκατομμύρια ευρώ ή και υψηλότερη.
Οι δύο πρώτες επιλογές, σημειώνει, είναι ξεκάθαρες αλλά θα αυξήσουν τη δημοσιονομική επιβάρυνση, καθώς η οικονομική βοήθεια θα προερχόταν είτε από άμεση συνεισφορά σε μετρητά από ένα κράτος - μέλος είτε από φρέσκο χρήμα που θα αντλούνταν από τις αγορές και θα πρέπει να αποπληρωθεί με τόκο.
Η τρίτη επιλογή, το δάνειο για τις αποζημιώσεις, αποφεύγει αυτό το σενάριο, καθώς δεν θα προκαλούσε πρόσθετες δαπάνες, νέο χρέος ή επιπτώσεις στις εισφορές στα εθνικά ταμεία.
Αντ' αυτού, θα χρησιμοποιούσε τα ταμειακά υπόλοιπα που δημιουργούνται από τα ακινητοποιημένα περιουσιακά στοιχεία της Ρωσικής Κεντρικής Τράπεζας. Περίπου 185 δισεκατομμύρια ευρώ φυλάσσονται στο Euroclear, ένα κεντρικό αποθετήριο τίτλων στις Βρυξέλλες, ενώ 25 δισεκατομμύρια ευρώ φυλάσσονται σε εμπορικές τράπεζες σε άλλες χώρες της ΕΕ. Στην επιστολή της, η φον ντερ Λάιεν ανοίγει την πόρτα για τη χρήση ολόκληρου του ταμείου.
Ανησυχίες του Βελγίου ενόψει της κρίσιμης συνόδου κορυφής του Δεκεμβρίου
Ωστόσο, η προσοχή εστιάζεται στο Βέλγιο, που φιλοξενεί το Euroclear και είναι ο κύριος ενάντιος στην πρόταση.
Η φον ντερ Λάιεν συναντήθηκε με τον Βέλγο πρωθυπουργό Μπαρτ ντε Βέβερ την περασμένη Παρασκευή για να προωθήσει τις συνομιλίες, οι οποίες μέχρι στιγμής έχουν αποφέρει περιορισμένη πρόοδο.
Μεταξύ άλλων, η βελγική κυβέρνηση απαίτησε μέγιστη νομική ασφάλεια και κατανομή βαρών για να αντιμετωπίσει τη Ρωσία εάν η Μόσχα αποφασίσει να μηνύσει βάσει μιας επενδυτικής συνθήκης του 1989, η οποία προβλέπει διαιτησία σε περίπτωση διαφοράς μεταξύ των δύο.
Στην επιστολή της, η φον ντερ Λάιεν προτείνει στο Βέλγιο να αποσυρθεί από τη διμερή συνθήκη για να μετριάσει την πιθανότητα αντιποίνων.
Η φον ντερ Λάιεν συνιστά την αλλαγή των κανόνων ομοφωνίας που διέπουν την ανανέωση των κυρώσεων κάθε έξι μήνες, ώστε να διασφαλιστεί ότι θα παραμείνουν ακινητοποιημένα για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.
Μια προηγούμενη προσπάθεια αλλαγής των κανόνων ψηφοφορίας εκτροχιάστηκε από την Ουγγαρία.
Ακόμα και αν εφαρμόζονταν όλες οι τεχνικές διασφαλίσεις, η φον ντερ Λάιεν παραδέχεται ότι οι κίνδυνοι θα παρέμεναν και η πρόταση θα μπορούσε να «εκληφθεί λανθασμένα ως δήμευση», κάτι που απαγορεύεται από το διεθνές δίκαιο.
«Καθώς αυτή η επιλογή θα ήταν μια οικονομικά και νομικά καινοτόμος λύση, δεν μπορεί να αποκλειστεί ότι υπάρχουν πιθανές αλυσιδωτές επιπτώσεις, συμπεριλαμβανομένων των χρηματοπιστωτικών αγορών», λέει η φον ντερ Λάιεν. «Θα πρέπει να καταβληθεί συντονισμένη προσπάθεια από την Ένωση, και ενδεχομένως από διεθνείς εταίρους, για την αντιμετώπιση μιας τέτοιας αντίληψης (δήμευσης)».
Η επικεφαλής της Επιτροπής ολοκληρώνει την επιστολή της σημειώνοντας ότι οι τρεις επιλογές που παρουσιάζει «δεν αλληλοαποκλείονται» και «μπορούν να συνδυαστούν ή να αλληλουχηθούν» για να διασφαλιστεί ότι η Ουκρανία θα λάβει μια νέα ένεση βοήθειας έως το δεύτερο τρίμηνο του 2026.
Εάν η πολιτική συζήτηση για το δάνειο επανορθώσεων συνεχιστεί, οι δύο πρώτες επιλογές ενδέχεται να χρησιμοποιηθούν ως «γεφυρικές λύσεις» για να αποφευχθεί μια ξαφνική διακοπή.
Η επιστολή σηματοδοτεί επίσης ότι ο Δεκέμβριος θα πρέπει να αντιμετωπιστεί ως προθεσμία. Καμία από τις επιλογές δεν είναι εύκολη, γράφει η φον ντερ Λάιεν, αλλά μια απόφαση πρέπει να ληφθεί γρήγορα.
Οι ηγέτες της ΕΕ θα συγκεντρωθούν στις Βρυξέλλες στις 18-19 Δεκεμβρίου για την τελευταία τους συνάντηση του έτους.